De Koffiecultuur

4 GESCHIEDENIS en vooral Zwaardekroon heeft eerst in ondergeschikte betrekkingen, maar later als Gouverneur-generaal al zijn krachten daaraan besteed. Van Gorkom schrijft dan ook terecht: ,,De ijverige pogingen ter krachtige uitbreiding der koffiecultuur werden door handelsoverwegingen en berekeningen aangemoedigd. De Compagnie maakte in de landen, die krachtens tractaten of verordeningen aan haar gezag onderworpen raakten, geen veranderingen in de burgerlijke instellingen van het volk. Zij liet dit onder zijn eigen hoofden en hief er rechtstreeks geen belasting van, maar maakte met die hoofden overeenkomsten omtrent het opbrengen van contingenten of het doen van verplichte leverantién. De contingenten werden om niet of tot zeer lage prijzen bedüngen. Wat boven-dien aan producten, voor den Compagnieshandel begeerlijk, werd geteeld, moest tot instandhouding van het monopolie tegen bepaalde prijzen worden ingeleverd.” Onder het bewind van den Engelschen landvoogd Sir T. Stamford Raffles werd de koffie van allen dwang ontheven, zoodat de productie sterk terugJiep. Eerst in 1830 met de invoering van het „Cultuurstelsel” werd de uitbreiding opnieuw krachtig ter hånd genomen en doorgezet. Het zou ons te ver voeren, de inrichting en de werking van het Cultuurstelsel hier te behandelet!, genoeg zij het te releveeren dat de Gouvernements-koffiecultuur lange jaren vele millioenen in de schatkist deed vloeien. Gedurende al die jaren werd in hoofdzaak slechts een soort geteeld, n.l. de z.g. Arabische koffie (Coffea arabica), die al naar klimaat en grond wel eenige variatie vertoonde, maar toch in hoofdzaak tot op heden hetzelfde type behield. Helaas, de dagen van onze Javakoffie zijn geteld, ziekten en plagen, in hoofdzaak de koffiebladziekte, hebben haar zoo geteisterd, dat haar cultuur een uiterst speculatieve is geworden. Groote onregelmatigheid en onzekerheid der productie is de reden dat men de cultuur van deze soort zal moeten opgeven, — of practisch gesproken reeds opgegeven heeft.